Het getal 35 is van grote betekenis voor de New Yorkse choreografe Elisa Monte.
'Ik was 35 toen ik het bedrijf begon in 1981', zegt Monte. 'Tiffany is dit jaar 35.'
De 'Tiffany' waarnaar ze verwijst isTiffany Rea-Fisher,de associate artistiek directeur van het moderne dansensemble van Monte in Manhattan, Elisa Monte Dance (EMD). Het bedrijf viert zijn 35-jarig jubileumseizoen opAaron Davis Hall van het City College Center for the Artsde eerste week van maart. Op het wetsvoorstel staat de première van Monte's Pangea en een nieuw werk van Rea-Fisher - een huidige en toekomstige look.
Wanneer het benchmarkseizoen van EMD ten einde loopt, zal Monte haar functie als artistiek directeur neerleggen en heeft ze Rea-Fisher tot haar opvolger benoemd. Monte, die in mei zeventig wordt, zegt dat ze al een tijdje aan deze overgang had gedacht, maar de uitlijning van 35-jarigen 'versterkte het emotioneel.'
Elisa Monte. Foto met dank aan Monte.
negentien een en tachtig
Agnes de Mille, Martha Graham Dance Company, Pilobolus en Lar Lubovitch staan allemaal in de Cliff Notes-versie van Monte's cv. Monte begon tijdens haar Graham-jaren tot choreografie en zegt dat het succes met haar vroege werk haar motiveerde om een bedrijf op te richten.
'Het laatste wat de wereld nodig had, was nog een dansgezelschap', zegt Monte, 'dus ging ik er met grote schroom naar binnen.'
De choreograaf zegt dat ze met een consistente groep dansers wilde werken. 'Een ophaalbedrijf sprak me niet aan omdat je altijd opnieuw begint.' Ze wendde zich tot vrienden om het dansrooster te vullen en begon zaken met haar man, collega Graham-danser David Brown. Het was 1981.
‘De infrastructuur kwam later’
'Het eerste jaar was niet zo moeilijk', zegt Monte over de vroege uitdagingen met EMD. 'Het eerste jaar heb je niets, dus er is niets om vol te houden. Toen ik stoom begon op te bouwen, werd het stressvoller, want toen werd het een bedrijf. '
Monte zegt al vroeg dat het bedrijf veel tijd op tournee heeft doorgebracht. 'We moesten naar buiten en gezien worden', zegt ze. 'We hielden de kunst aanvankelijk de prioriteit, en ik denk dat dat de juiste keuze was.' De infrastructuur kwam geleidelijk en Monte hield het bedrijf op een omvang die beheersbaar aanvoelde.
Elisa Monte Dansgala ‘Lonely Planet’. Foto door Pascal Sonnet.
Pangea : Een werelddeel van werk
Monte's nieuwe werk, Pangea , is een choreografisch hoogtepunt van de afgelopen vier jaar. Ze zegt dat het begon met nadenken over de vele talen van de wereld en hoeveel daarvan er zijn of zullen verdwijnen. 'Je verliest niet zomaar een paar woorden,' zegt Monte. 'Je verliest een hele cultuur, een manier van denken.'
Ze werkte samen met componist Kevin James, die veldopnames verzamelde om de score op te bouwen. 'Het begin van het dansvocabulaire was de woorden en geluiden van de stemmen uit de veldopnames', zegt Monte. 'We vonden het ritme in de taal en de tonaliteit van de woorden.' Dat proces, voegt ze eraan toe, hielp vorm te geven aan het traject van het niet-verhalende stuk in twee bedrijven - continenten scheiden, verschuiven en samenkomen. 'Het is als in- en uitademen', zegt Monte.
De themas parallel Monte's aanstaande overgang. 'Mijn werk is altijd een weerspiegeling van wat ik doormaak', zegt Monte. 'Het begint te begrijpen wat voor kleine stukjes ik ben geweest, alle continenten.'
Die continenten staan op het punt weer te verschuiven.
Elisa Monte Dansgezelschap. Foto door Matthew Murphy.
Syndroom van de oprichter
35 jaar standhouden is op zichzelf al een indrukwekkende prestatie,Sydney Skybetter, een public humanities fellow aan de Brown University, zegt - hij geeft ook managementadvies voor de culturele sector.Het ontwijken van wat het ‘Founder’s Syndrome’ wordt genoemd, kan echter moeilijker zijn.
lady gaga voetbal
'Het klinkt als een terminale ziekte, en is dat vaak ook', zegt Skybetter. 'Hoe succesvoller de oprichter, hoe moeilijker het is voor de organisatie om hun verlies te overleven.'
Oprichters versterken de waarden, het merk en de investering in de gemeenschap voor een organisatie. Managementverschuivingen kunnen een 'kloof' veroorzaken in het repertoire van wat was en wat zal zijn, zegt Skybetter. 'Deze organisaties lijken heel weinig op wat ze deden toen ze werden opgericht', zegt hij. 'Maar door de legacy-code tactisch overboord te gooien, krijgen ze de mogelijkheid om hun relevantie voor de wereld opnieuw te definiëren.'
Bedrijven zoals Alvin Ailey American Dance Theatre, Martha Graham Dance Company, het Joffrey Ballet nu in Chicago en Rambert uit Europa zijn enkele voorbeelden van organisaties die het 'Founder's Syndrome' trotseerden en nieuwe vitaliteit vonden. Het valt nog te bezien of EMD kan volhouden na het vertrek van zijn naamgenoot. Die taak valt in handen van Rea-Fisher, een voormalig danseres bij het gezelschap - een aan wie Monte vele werken heeft gemaakt en die jarenlang het roer van EMD heeft overgenomen.
Tiffany Rea-Fisher (L) en Elisa Monte (R) van Elisa Monte Dance. Foto met dank aan EMD.
Een nieuw hoofdstuk choreograferen
Rea-Fisher weet dat ze grote schoenen moet vullen. 'Ik denk dat het mijn grootste uitdaging zal worden om mijn visie op het bedrijf te balanceren, zonder de supporters die er vanaf het begin zijn geweest, te vervreemden', zegt ze.
Van één ding is ze zeker: de naam van het bedrijf blijft. 'Er is 35 jaar aan geschiedenis met die naam', zegt ze, 'en een erfenis die ik graag wil bewaren.'
Er zijn veel EMD-ideologieën die Rea-Fisher hoog wil houden: een diverse groep dansers in stand houden en fysiek zwaar werk presenteren. Ze wil ook nieuwe dingen proberen met het bedrijf, zoals samenwerken met filmmakers en modeontwerpers, en onderzoeken waar dans en technologie elkaar kunnen kruisen.
'We hebben zelfs de mogelijkheid van een 3D-concert met livemuziek besproken', zegt Rea-Fisher.
En ze heeft Monte's volledige zegen. 'Ik heb Tiffany verteld dat alles wat je met het bedrijf wilt doen mij goed vindt,' zegt Monte. 'Het is natuurlijk gemakkelijker om er iets tegen te zeggen dan om het emotioneel te beleven, maar het maakt deel uit van de ervaring en reis.'
Voor Monte gaat die reis over loslaten en nieuw beginnen. Ze zegt dat ze bij EMD zal blijven werken als 'huischoreograaf'. Dit is ook een kans voor haar om dingen buiten een dansstudio te ontdekken. Ze hoopt te reizen, te lezen, misschien een nieuwe taal te leren en zelf naar binnen te gaan.
'Ik heb geen grote plannen om de wereld te veranderen', zegt Monte. 'Mijn plannen zijn alleen om mijn leven te consolideren en te verdiepen, en een beter mens te worden.'
Door Stephanie Wolf van Dans informeert.
Foto (boven): Elisa Monte Dance Company. Foto door Matthew Murphy.
aanbevolen voor jou
