Door Rebecca Martin.
Praten over het openen van een blik wormen. Met de release van het boek van Jennifer Homans Apollo's Angels , waarin de geschiedenis van het ballet in kaart wordt gebracht, is er een vlaag van discussie ontstaan over de epiloog aan het einde van het boek. Daarin suggereert Homans dat ballet ofwel dood of stervend is. Zo'n verklaring zal zeker een reactie oproepen van balletliefhebbers, dansers en studenten, of die reactie nu een wijze instemmingsknik is of een woedend weerwoord.
'Na jaren van proberen mezelf van het tegendeel te overtuigen', schrijft mevrouw Homans, 'ben ik er nu zeker van dat ballet aan het uitsterven is.'
De kern van het argument van Homans draait om het idee dat stukken zoals die van George Balanchine Plezier nr. 15 zijn triviaal geworden en hebben niet langer het vermogen om het publiek te bewegen. Hoewel veel kunstwerken het verstrijken van de tijd niet overleven, in het geval van klassiek ballet en moderne balletstukken die tientallen jaren meegaan en tot op de dag van vandaag worden uitgevoerd en genoten, is het niet het stuk dat triviaal is geworden. Het is de blootstelling van het publiek aan nieuwere werken, een betere techniek en een indrukwekkendere enscenering van producties die de manier waarop we naar de oudere werken kijken heeft veranderd. Choreograaf, danser, balletmeester en regisseur Robert Kelly zegt: 'zeggen dat ballet aan het sterven is, is hetzelfde als zeggen 'klassieke muziek is passe' of 'surrealisme is dood'. Het is een kunstvorm met een prachtig erfgoed en een rijke geschiedenis ”. Inderdaad, net zoals populaire liedjes of modeverklaringen die bij de release een grote hit waren en nu een bron van spot zijn en grotendeels worden vergeten, zullen veel balletstukken bij de première worden geprezen en net zo snel uit het hoofd worden geschrapt. Ze zullen gedateerd en afgezaagd worden. Niet elke productie wordt een klassieker, en ook niet elke voorstelling memorabel.
Australian Ballet voert The Possibility Space van Nicolo Fonte uit. Foto Jeff Busby
De artistiek directeur van het Australian Ballet, David McAllister, vindt dat ballet springlevend is. “Er zijn zoveel gezelschappen over de hele wereld die een groot aantal nieuwe werken creëren die de ballettechniek verkennen en deze op volledig nieuwe en innovatieve manieren gebruiken. Producties van de 19e-eeuwse balletcanon worden bijgewerkt en gepresenteerd met behulp van 21e-eeuwse technologie en technieken op manieren die het publiek van vandaag nieuw leven inblazen. Jonge dansers volgen nog steeds balletlessen over de hele wereld en dans wordt gezien door een steeds groeiend publiek dankzij een online wereld van Facebook, blogs en Youtube. '
marley vloerreiniger
Technologie zorgt ervoor dat kleinere projecten van de grond kunnen komen, exposure en financiering krijgen. Waar ballet ooit werd gezien als een activiteit voor de hogere klasse en entertainment voor de elite, bereiken balletgezelschappen een jonger publiek en gaan ze met de tijd mee. De hoge kosten van het bezoeken van een groot balletgezelschap blijven echter voor veel gezinnen, studenten en volwassenen buiten bereik.
Homans verzuimt haar beoordeling van de vitaliteit van ballet te richten op de moderne producties die het publiek verbazen, dansers uitdagen en opstaan om uitvoeringen te herhalen. Toegegeven, het is te vroeg om te zeggen of veel van deze stukken klassiekers zullen worden en de levensduur van de kunstvorm zullen garanderen. Ze verwerpt hedendaagse werken ronduit als 'gymnastische of melodramatische overdaad', wat suggereert dat alleen de tutu-balletten van weleer een plaats hebben in het huidige klimaat. Zo'n mening klinkt vreselijk veel als dezelfde kritiek die werd geworpen op de vroege rock and roll of het revolutionaire gedicht van Allen Ginsberg Gehuil. Baanbrekende kunst zal altijd zijn kritiek hebben en er zal altijd een element van aanpassing zijn naarmate de dans vooruitgaat. Het beste doet het dat dan stagnerend blijft en in de vergetelheid verdwijnt.
Ballet is zeker een gestructureerde kunstvorm en er kunnen maar zo veel variaties zijn voordat het ophoudt ballet te zijn, terwijl andere vormen van dans, zoals hiphop of jazz, veel verschillende vormen kunnen aannemen en trouw blijven aan hun oorsprong. Dit is geen kritiek, maar eerder een observatie. De structuur van het ballet zorgt ervoor dat het in de loop van de tijd consistent blijft en niet ten prooi valt aan desintegratie. Dat gezegd hebbende, is het essentieel dat de kunst technologie omarmt en de verschillende vormen ervan gebruikt om mensen te betrekken, om een nieuw en jonger publiek dat wordt blootgesteld aan zo'n breed scala aan media voor entertainment, geïnteresseerd te houden in ballet. Naarmate onze houding ten opzichte van amusement verandert, moet ook het amusement zelf evolueren. McAllister ziet dat ballet zich blijft “evolueren en ontwikkelen om de omgeving waarin we leven te weerspiegelen. In elke generatie zijn er mensen die innoveren en nieuwe ideeën en nieuwe energie in ballet brengen. Hun werken dragen bij aan de canon en hun meesterwerken worden de klassiekers van de toekomst. Hoewel het belangrijk is om de grote werken uit het verleden die de basis vormen van ballet te behouden en te presenteren, is het even cruciaal om de choreografen van vandaag te ontwikkelen en te koesteren om de evolutie van onze kunstvorm vitaal en levend te houden! ''
Julie Kent en Marcelo Gomes van American Ballet Theatre in Romeo and Juliet. Foto Rosalie O'Connor.
Balletgezelschappen maken gebruik van meer modegerichte reclame met felle kleuren en een edgy kijk op een klassieke traditie. Een paar jaar geleden had San Francisco Ballet het beeld van twee dansers die elkaar kussen in de achterbak van een cabriolet op hun reclameposters. Veel bars en winkels hingen de posters op, wat voor hen de eerste dansposter was die ze ooit hadden uitgestald. De dansers van het Australian Ballet zijn vaak te zien tussen de pagina's van modebladen, maar ook van sport- en andere publicaties. Het idee is om balletdansers te presenteren als sexy, vitaal en modern, in tegenstelling tot het achterhaalde beeld van hen als benauwd, eendimensionaal en ouderwets.
Desondanks heeft ballet nog steeds beperkingen in dit moderne klimaat. Zoals Sarah Keough van de Washington Post schrijft: “geldproblemen wegen op ballet als een steen om zijn nek: salarissen, huur, kostuums, teenschoenen, verzekeringen, muzikanten, opslag, enzovoort. Schuld is een grote factor in alle conservatieve programmering die er is. Maar het grootste probleem is dit: ballet lijdt aan een ernstig gebrek aan vertrouwen dat alleen maar verlammend werkt. ” Ze vervolgt: 'Er is niets saaier dan veilige, mooie kunst. Niets voelt minder relevant. Ballet moet groter denken. Ja, het geld is krap, maar het ballet is hier in de problemen geraakt door het prestige van een operahuis te ambiëren zonder de stabielere budgetten van zijn Europese tegenhangers. Om in de toekomst te overleven, denk ik dat het gemiddelde balletgezelschap er beter aan zou doen om te verkleinen, naar opwinding te streven, de pot te roeren - en de balletten van volledige lengte te laten vallen, die beter aan de weinige grotere, rijkere operaties kunnen worden overgelaten ”.
Alexei Ratmansky repeteert met New York City Ballet. Foto Paul Kolnik
Het is echter niet allemaal kommer en kwel voor balletliefhebbers. Met onder andere choreografen als Twyla Tharp, Christopher Wheeldon en Alexei Ratmansky, die de grenzen van ballet verleggen en werken creëerden die abstractie en klassieke lijnen vermengen, blijft ballet een levende, ademende kunstvorm. Een flagrante omissie in Homans 'beoordeling van modern ballet is de Amerikaanse choreograaf William Forsythe die het ballet aan het einde van de 20e eeuw op zijn kop zette en dansers technisch en publiek intellectueel uitdaagde.
De mensen vertellen ons dat ballet net zo essentieel en populair is als altijd. McAllister stelt dat het publiek voor The Australian Ballet elk jaar groeit, met het hoogste aantal abonnees sinds het begin van de jaren negentig.
Landestheater Coburg Balletmeester en internationale danser Griffin Doug suggereert dat de polsslag van ballet sterk is in Europa. 'Ik zie (ballet) als de enige‘ high-art ’waarop kan worden vertrouwd om constante huizen te creëren. Met uitzondering van bekende musicals, zijn dansprogramma's de normaal gesproken veilige gok voor een theaterintendant. Huizen zijn misschien niet elke avond uitverkocht, maar voor uitvoeringen gedurende een seizoen verkopen de dansavonden meer zitplaatsen dan andere uitvoeringen. Volgens McAllister gaat het echter niet alleen om het aantal zitplaatsen (maar) meer om het publiek een hele balletervaring te bieden. '
Zoals Doug opmerkt, heeft ballet de belangrijke troef dat het een universele taal is waardoor een productie de wereld kan doorkruisen zonder de barrières van communicatie. En zoals alle dansers kunnen beamen, kan een balletles in elke taal overal ter wereld worden gevolgd met weinig tot geen verwarring. De taal van de dans is overal hetzelfde. “Van alle genres voor live optredens is ballet het meest aanpasbaar aan verandering. Dans kan gemakkelijk worden opgevoerd in grote en kleine huisomgevingen, ook in geïmproviseerde en zorgvuldig gerepeteerde producties. Dans kan worden uitgevoerd met volledige symfoniebegeleiding, maar wordt ook geaccepteerd door publiek met vooraf opgenomen soundtracks. Dans is verre van een uitstervende kunstvorm of een museumkunstvorm, maar springlevend. Het is de meest aanpasbare kunstvorm met het grootste publiek. '
Ballet zelf is de basis voor alle andere dansvormen. Een jazzdanser met klassieke techniek is vaker wel dan niet superieur aan iemand zonder ballettraining, en hetzelfde geldt voor muziektheater-, cabaret-, tap- en zelfs hiphopdansers. Met de enorme populariteit van dans dankzij de overvloed aan televisieshows, films en filmclips die de brede aantrekkingskracht, diversiteit en vaardigheid van de kunst laten zien, gaat ballet nergens heen met haast.
Foto bovenaan: Aurelie Dupont & Herve Moreau van het Parijse Opera Ballet. Auteursrecht Anne Deniau
aanbevolen voor jou
