Toekomstige Artikelen

William Forsythe met Boston Ballet Principal Dancer John Lam. Foto door Liza Voll.

'Wat is eigenlijk kunst?' lijkt een oneindige vraag te zijn, een vraag die niemand beknopt en zakelijk heeft kunnen beantwoorden. Misschien is dat een goede zaak. Maar vragen we ook wat een kunstenaar is? Wat zijn hun verantwoordelijkheden en verplichtingen? Wat kunnen we verwachten binnen de grenzen van hun ontdekking, kennis en interesse? In de danswereld hebben deze vragen betrekking op de politiek en hiërarchieën van dansers, choreografen en toeschouwers.

William Forsythe duwt deze vragen naar voren, in hoe hij werken creëert en hoe hij zich bezighoudt met alle betrokkenen tijdens dat proces.

William Forsythe. Foto door Liza Voll.

Dance Informa woonde onlangs een preview en open repetitie bij van de gerenommeerde choreografen Artefact bij Boston Ballet (23 februari - 5 maart, in het Boston Opera House). Een publiek vulde tribunes in een studio op het hoofdkantoor van Boston Ballet.

Forsythe maakte zijn interesses als choreograaf en zijn manier van werken vrij snel duidelijk. Hij toonde zorg voor het opbouwen van dansers als zowel vaten als makers van de danskunst. Hij legde bijvoorbeeld uit hoe dansers ertoe aanzetten om zo min mogelijk geluid te maken, ze sterker kan maken.

'Ik wil werken met sterke dansers, dus dat is hoe we dat kunnen helpen realiseren', legde hij uit. In plaats van een kritische opperheer te zijn, leek het alsof hij de dansers dichter bij hun potentieel wilde leiden. Een voorbeeld: een toehoorder vroeg hem later naar zijn filosofische interesses. Hij vertelde dat hij veel leest over processen, dingen die 'me helpen dansers te helpen, want dat is wat ik de hele dag doe'.

tuin rabbijn

Hij vergeleek zichzelf met een coach die dansers helpt 'het probleem dat hun lichaam wordt gegeven op te lossen', namelijk de choreografie en de bijbehorende performance-elementen. Samen met dit idee zou hij op een paar punten dansers vragen hoe ze zou een bepaalde technisch moeilijke beweging of frase tot stand brengen. Hij vroeg een danseres: 'Hoe zou je je heupen van daar naar daar krijgen?' om bijvoorbeeld een uitdagende en snelle bocht te maken. Deze manier om dansers te helpen dat 'probleem' van moeilijke choreografieën op te lossen, is ongetwijfeld een logische manier om hen in staat te stellen manieren te vinden om choreografie uit te voeren die echt voor hen werken, en die blijven met hen.

Stager Kathryn Bennetts, choreograaf William Forsythe, Patrick Yocum en Misa Kuranaga in repetitie voor ‘Artifact’. Foto door Liza Voll, met dank aan Boston Ballet.

Hij toonde ook interesse in het opbouwen van toeschouwers van het grote publiek om de fijne kneepjes van dans beter te begrijpen en te waarderen. Hij beschreef hoe wij toeschouwers steeds meer details zien met het steeds meer bekijken en onderzoeken van dansvoorstellingen. Hij zei dat het worden van een expert een gelaagdheid is van die details in iemands begrip en geheugen. In een stiller en meer privé gesprek na de show, verklaarde hij dat dansmakers 'een verplichting hebben jegens [leden van het publiek]' vanwege wat ze investeren om naar shows te komen.

Ze stellen daarom terecht een zeker vertrouwen in degenen die tot leven hebben gebracht wat ze gaan zien, beweerde hij. Al met al de redenering voor af en toe een lesje dat Forsythe tijdens de open repetitie zou aanbieden. Zo brak hij een frase uit met devant ronde de jambes en l’air die bij elke rotatie groter werden. 'Het is niet bedoeld om toehoorders te vernederen of om te zeggen dat we beter zijn,' legde hij uit, 'maar om hen te helpen beter te waarderen wat we aanbieden.' Dit kwam als volledig oprecht over in combinatie met zijn eerdere bewering aan zijn publiek dat hij er in geïnteresseerd is dat wij onze eigen antwoorden over zijn werk hebben, in plaats van de zijne over te nemen.

Hij besprak ook hoe Artefact is al 32 jaar aan de gang. Het werk dat in 1984 in première ging, ontstond uit logistieke noodzaak in een oefenperiode van drie weken. Sindsdien is 'elk onderdeel van het werk bewerkt en herwerkt', verklaarde Forsythe. '[Omdat] mijn vaardigheden zijn veranderd, dansers zijn veranderd - hun vaardigheden, de manier waarop ze werken en meer.' Hij erkende hoe de wereld ook is veranderd en beschreef hoe dat de oefenruimte binnenkomt. Hij legde uit hoe hij en zijn dansers de actualiteit bespreken. Ooit de zelfbenoemde 'coach', zei hij: 'Ik werk met veel jonge mensen, en ik wil een bepaald fatsoen en vriendelijkheid voor hen modelleren.'

Boston Ballet in repetitie voor ‘Artifact’. Foto door Liza Voll, met dank aan Boston Ballet.

ik heb pijn

Forsythe lijkt met dit gevoel de wandeling te maken. Toen hij bijvoorbeeld het gevoel van verwondering en ontdekking in het programma voor de vertoning besprak, vertelde hij dat hij 'zo blij zou zijn om je in mijn wereld te verwelkomen'. Forsythe begrijpt dat dansen een echte teamprestatie is, en zijn rol daarin is om te inspireren en te verheffen. Die inspanningen kunnen van dansers naar de harten en geesten van toeschouwers stromen. We zullen misschien nooit echt definiëren wat kunst is. We kunnen het er echter over het algemeen over eens zijn dat een echte kunstenaar ons verbindt, ons verenigt en ons helpt om in betere versies van onszelf te stappen. Forsythe, nu de zijne aan het repeteren Artefact met Boston Ballet, is zo'n artiest. Mogen we verzamelen en vasthouden wat hij ons allemaal te bieden heeft.

Boston Ballet zal presenteren Artefact in het Boston Opera House, 23 februari - 5 maart. Voor tickets, klik op hier 

Door Kathryn Boland van Dans informeert.